استاندارد شمش فولادی
استاندارد شمش فولادی تحت عنوان «استاندارد شمشه و شمشال تولید شده به روش ریختهگری پیوسته مورد مصرف در فولادهای سازهای» به تصویب سازمان ملی استاندارد رسید و با شماره ۲۰۳۰۰ در سایت این سازمان منتشر شد. تدوین و ثبت استاندارد شمش فولادی برای نخستین بار در سال ۱۳۹۱ از طرف انجمن فولاد درخواست شده بود.
استاندارد ملی شمش فولادی پس از کش و قوس فراوان بالاخره توسط سازمان ملی استاندارد، تصویب و منتشر شد. جلسات تدوین این استاندارد با حضور تولیدکنندگان و مصرفکنندگان شمش فولادی، به دبیری شرکت فولاد خوزستان و به میزبانی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، برگزار شده بود. مهندس بهنام باقوت، دبیر کمیته استاندارد و سیستمهای کیفیت انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اعلام نمود بین ۲۰ تا ۲۵ جلسه کارشناسی توسط کمیسیون فنی تدوین این استاندارد برگزار شده است.
تدوین این استاندارد در سال ۱۳۹۱ توسط انجمن ملی فولاد درخواست شده بود. جلسات کارشناسی تدوین این استاندارد، بیش از یک سال بهطول انجامید اما موضوع استاندارد شمش برای چند سال مسکوت ماند تا اینکه در سال ۱۳۹۶ و با همت مهندس کشانی، مدیرعامل وقت شرکت فولاد خوزستان، مجدداً موضوع تدوین استاندارد شمش فولادی به جریان افتاد.
به گفته بهنام باقوت نهایتاً در سال ۱۳۹۸، استاندارد شمش فولادی در کمیته ملی استاندارد به تصویب رسید و جهت تصویب نهایی و انتشار به سازمان ملی استاندارد ارسال شد. حالا کمیته ملی استاندارد، «استاندارد شمشه و شمشال تولید شده به روش ریختهگری پیوسته مورد مصرف در فولادهای سازهای» را با شماره ۲۰۳۰۰ منتشر کرده است تا این استاندارد، به استانداردهای ملی ایران اضافه شود.
استاندارد ملی
دبیر کمیته استاندارد و سیستمهای کیفیت انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اظهار داشت: یکی از دلایلی که باعث طولانی شدن تدوین استاندارد شمش فولادی شد، این بود که هیچ مبنا و مرجع بین المللی برای این استاندارد وجود نداشت و در واقع، لازم بود که یک استاندارد کاملاً بومی و ملی تدوین شود. بسیاری از استانداردهای موجود در کشور، ترجمه استانداردهای کشورهای خارجی یا استانداردهای بینالمللی هستند اما در مورد شمش فولادی، یک کار بدیع و نو صورت گرفت و کارشناسان کمیته فنی، تجربیات و یافتههای بومی را مبنای تدوین این استاندارد قرار دادند. استاندارد شمش فولادی در حال حاضر به عنوان یک استاندارد تشویقی توسط سازمان ملی استانداد منتشر شده است. به گفته بهنام باقوت با توجه به مسائل مربوط به تولید و مصرف شمش فولادی، ممکن است در آینده به یک استاندارد اجباری برای تولیدکنندگان شمش فولادی تبدیل شود.
معرفی انواع شمش
در این استاندارد به بررسی استانداردهای مربوط به انواع زیر پرداخته شده است:
- شمشه مربعی: محصول با مقطع مربع که اضلاع مربع آن بزرگ تر از ۱۲۰ میلیمتر باشد.
- شمشال مربعی: محصول با مقطع مربع که اضلاع مقطع آن کوچکتر یا مساوی ۱۲۰ میلیمتر باشد.
- شمشه مستطیلی: محصول با مقطع مستطیل که مساحت مقطع آن بزرگتر از ۱۴۴۰۰ میلی متر مربع و نسبت پهنا به ضخامت آن بزرگتر از او کوچکتر از ۲ باشند.
- شمشال مستطیلی: محصول نیمه نهایی با مقطع مستطیل که مساحت مقطع آن مساوی یا بزرگتر از ۲۵۰۰ میلی متر مربع و کوچکتریا مساوی ۱۴۴۰۰ میلی متر مربع و نسبت پهنا به ضخامت آن بزرگتر از او کوچکتر از ۲ باشد.
- شناسه شمش
برای معرفی دقیق هرنوع شمش نیاز است که شناسه آن کاملا مشخص گردد.شناسه شمشه و شمشال شامل موارد زیر می باشد:
- شماره استاندارد مورد استفاده
- رده شمشه / شمشال
- نام : شمشه / شمشال
- رده شمش فولادی بر اساس جدول مشخصات شیمیایی محصول یا استاندارد ملی بین المللی مورد توافق بین تأمین کننده و خریدار
- ابعاد اسمی شامل اضلاع مقطع و طول برحسب میلی متر
- یادآوری: از کد BM برای اشاره به شمشه و از کد BT برای اشاره به شمشال استفاده می شود.
مثال: شمشه بارده شمش فولادی H1 به ابعاد ۲۰۰mm x ۲۰۰mm× ۱۰۰۰۰mm به صورت زیر شناسه گذاری می شود:
- INSO …. BM-H1 ۲۰۰۷ ۲۰۰۶ ۱۰۰۰۰
- در هنگام خرید شمش چه اطلاعاتی را می بایست به فروشنده اعلام نماییم؟
خریدار باید در زمان سفارش، اطلاعات زیر را به تأمین کننده ارائه نماید:
- مشخصات کامل شناسه
- مقدار سفارش (تعداد شاخه – تناژ)
- ابعاد اسمی و رواداری ابعاد و شکل
- الزامات تکمیلی بازرسی، آزمون، معیار پذیرش نقص و اسناد بازرسی
- کاربرد نهایی
- گواهی نامه فنی
- فروشنده موظف است برای هر محموله شمش گواهینامه فنی حاوی مشخصات زیر صادر نماید:
- نوع شمشه / شمشال
- تاریخ تولید
- شماره سریال ذوب
- ابعاد اسمی مقطع و طول شمش
- تعداد شاخه ها
- شماره درخواست
- رده اگونه شمش فولادی
- ترکیب شیمیایی
- نتایج سایر آزمون ها در صورت درخواست خریدار
- نوع فرایند تولید به صورت کامل ذکر شوند قوس، القایی با کنور تور
- گواهی سلامت از نظر پرتوزایی
- برای خرید شمش مناسب چه مواردی را باید مدنظر قرار داد؟!
در سال ۱۳۹۸ بالاخره استاندارد مربوط به شمش توسط سازمان ملی استاندارد منتشر شد. این استاندارد تحت شماره ۲۰۳۰۰ معرفی شده است و تنها به معرفی استانداردهای مربوط به شمش هایی از رده فولادهای سازه ای غیر الیاژی و کم الیاژی مطابق با استاندارد شماره ۱-۱۳۲۸۰ که مقطع چهار گوش دارند و به روش ریخته گری پیوسته تولید شده اند می پردازد.
نکته مهم: از شمش های تکباری ریخته گری شده افقی و روباز برای تولید محصولات نوردی طویل و میلگردهای بتن مسلح نباید استفاده شود.